Op 15 november 2022 is bekend geworden dat De Grote Zwaagse Carnavalsoptocht uitgeroepen is tot immaterieel erfgoed!
Onze mooie optocht behoort vanaf nu dus tot de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland, waarin van tijd tot tijd ambachten, feesten, gewoontes en sociale praktijken worden bijgeschreven.
Naast de Grote Optocht staan er nog meer dan 200 vormen van immaterieel erfgoed op de lijst. En om daar dan tussen te mogen staan, zijn wij natuurlijk enorm trots op!
Met de bijschrijving in de Inventaris laten de gemeenschappen zien, dat ze bezig zijn met de borging van hun immaterieel erfgoed en werken ze aan de zichtbaarheid ervan.
De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bestaat uit levend en dynamisch erfgoed dat van generatie op generatie wordt doorgegeven en nooit in strijd is met de Nederlandse wet of de mensenrechten. Hierbij bepalen de beoefenaars zelf wat hun erfgoed is. De bijschrijving betekent dan ook niet dat professionals het erfgoed goedkeuren of dat UNESCO dit beschermt.
Het betekent dat er een gemeenschap is die zich verbonden voelt met het erfgoed en zich daarom actief inzet voor het doorgeven daarvan.
De samenstelling van de Inventaris Immaterieel Erfgoed wordt gecoördineerd door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. In 2012 ondertekende de Nederlandse regering het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het inventariseren van het immaterieel erfgoed is een van de verplichtingen die hiermee samenhangt.
De eerste Carnavalsoptocht in Zwaag werd in 1965 georganiseerd door de toenmalige Jongeren Beweging. Het was een eenmalig evenement en de deelnemers waren verkleed of hadden een fiets versierd. In november 1966 is Carnavalsvereniging Het Masker opgericht. In een bestuursvergadering werd door de toenmalige voorzitter het idee geopperd om een avondoptocht te organiseren op de Dikke Dolle Dinsdag. Om het dorp te stimuleren lag er voor de prijswinnaar een envelop klaar met 50 gulden, het weekloon in die tijd schommelde rond de 100 gulden. Dit resulteerde in 1968 in een Carnavalsoptocht met zeven deelnemers.De ‘creaties’ waren versierde fietsen of een versierde aanhanger. Uit de jaarverslagen blijkt dat Zwaag nog niet rijp was voor een Carnavalsoptocht en dat het financieel niet toe kon.
In 1975 wordt de Carnavalsoptocht weer opgenomen in het carnavalsprogramma, nu echter op de zondagmiddag. Verenigingen werden aangeschreven, families onder druk gezet en Het Masker nam zelf het voortouw met het bouwen van twee praalwagens. Tot groot genoegen van Het Masker stonden er 16 opgetuigde praalwagens. Naast versierde fietsen en aanhangers ook een heuse omgebouwde kever tot ‘Daar komen de schutters’ naar de Engelse komedieserie Dad’s Army.
Vooral het verdwijnen van de gemeente Zwaag bij de gemeentelijke herindeling in 1978 heeft een enorme impuls gegeven aan de optocht. De Carnavalsoptocht werd in die jaren gebruikt als protestoptocht en de creaties hadden veelal een politiek karakter/thema. In de jaren 80 waren vooral straten en sportverenigingen de deelnemers van de Zwaagse Carnavalsoptocht. De creaties waren toen vooral praalwagens en eenlingen en duo’s die de lachers op hun hand hadden. In de jaren 90 nam het bouwen van de creaties een spurt en werden de creaties meer en meer een soort van vermaak waarbij van alles beweegt en deelnemers ook een act uitvoeren bij hun creaties.
In het coronajaar 2021 is er, uiteraard, ook carnaval gevierd in Zwaag. Ook de Grote Zwaagse Carnavalsoptocht is georganiseerd maar dan in de vorm van ‘Versier je eigen huis’. Ook hier lieten de Zwaagse inwoners langs en buiten de route zich niet onberoerd.Zo’n 30 huizen waren feestelijk versierd en werden door de vaste jury gejureerd.
Stond er in de eerste jaren nauwelijks publiek langs de route, tegenwoordig staan er duizendenbezoekers langs de route. Veel bewoners langs de route versieren hun voortuinen nodigen familie en/of vrienden uit om samen naar de optocht te kijken.
Tijdens de optocht van 2023 is De Grote Zwaagse Carnavalsoptocht bijgeschreven in De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Met deze bijschrijving laat Het Masker zien dat het bezig is met de borging van de Carnavalsoptocht, werkt het aan de zichtbaarheid ervan en zet Het Masker zich actief in zodat De Grote Zwaagse Carnavalsoptocht tot in lengte van jaren wordt georganiseerd.
